هر سال با انتشار آمار پذیرفتهشدگان کنکور سراسری، فکر سهمیهبندی جنسیتی از ذهن برخی مسئولین میگذرد، موافقها و مخالفها به بحث مینشینند تا تصمیم جدیدی بگیرند و دختران شاکی از این نوع نگاه، برای سال بعد دورخیز میکنند.
واقعیت انکارنشدنی این روزها این است که تلاش برای ورود به اجتماع و گشودن در خانه، یکی از هدفهای ناخودآگاه زندگی دختران ایرانی است.
به دست آوردن فرصتهای کاری پس از پایان تحصیلات، تلاش برای ایجاد بنگاههای اقتصادی و به دستآوردن مهارتهای فنی از سوی دختران نشانگر این است که خواهان حقوق بیشتری هستند.
عروسک بازی دختربچههای امروزی را ببینید؛ همه خالهها و مامانها توی بازی با عروسکها میروند سرکار و هرچند مامانها زودتر از باباها از سرکار برمیگردند اما به هر حال مامانعروسکها هم دغدغه مامانهای واقعی را دارند؛ بچه را از مهد کودک بگیرند و بیایند خانه و شام بپزند و فردا صبح دوباره بروند سرکار. دختربچه امروزی خیال حضور اجتماعی را در خالهبازیاش نهان نمیکند، پخت و پز کفایت نمیکند؛ باید برود درس بخواند و کار کند.
روزی برای دختران ایرانزمین
در سال 1385 فرهنگسرای دختران پیشنهاد داد تا روز تولد حضرت معصومه(ع) را بهعنوان روز ملی دختران در تقویم کشور ثبت کنند. پس از آن شورایعالی انقلاب فرهنگی با تایید این پیشنهاد، روز ملی دختران را وارد تقویمها کرد و ستادی نیز برای سیاستگذاری این روز تشکیل شد.
این ستاد با مشارکت سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران، اداره کل امور بانوان شهرداری، سازمان ملی جوانان، شورای فرهنگی- اجتماعی زنان، فراکسیون زنان مجلس، مرکز امور زنان و خانواده ریاستجمهوری، وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، آموزش عالی، بهداشت و کشور، سازمان صداوسیما، واحد بسیج تهران بزرگ، آستان مقدس حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع)، اداره کل تربیت بدنی، شورای اسلامی شهر تهران، سازمان تبلیغات اسلامی و فرهنگسرای دختران به برنامهریزی در این زمینه میپردازد.
مهمترین ضرورتهایی که برای جایدادن روز ملی دختران در تقویم کشور بیان شده، عبارتند از:
1- احیا، بهبود و تقویت ارزشهای فرهنگی – اجتماعی مطلوب دختران
2- معرفی، ترویج و احیای ارزشهای فرهنگی با تکیه بر فرهنگ و سیره مکتب تابناک اهلبیت
3- بهبود و توسعه سلامت روانی – اجتماعی دختران
4- اهتمام ملی برای بهبود وضعیت دختران در جامعه
5- اصلاح و بهبود فرهنگ عمومی در مورد دختران
6- انسجامبخشی و پرهیز از چنددستگی و پراکندگی در برنامهریزی برای دختران
7- احیا و توسعه مقام و منزلت مادری برای دختران
8- تعمیق و گسترش آموزههای دینی دختران
چند محور کاری نیز برای این روز در نظر گرفته شده. در میان این محورها میتوان به چگونگی فراهمسازی فرصتها و ظرفیتهای اجتماعی برای دختران و وضعیت شاخصهای توسعه انسانی دختران اشاره کرد.
توسعه انسانی
وضعیت شاخصهای توسعه انسانی دختران را شاید بتوان از جمله مهمترین محورهایی دانست که در برنامهریزیهای روز ملی دختران در نظر گرفته شدهاست.
گزارش توسعه شاخصهای انسانی سال 2007 سازمان ملل، ایران را در رتبه 94 در میان 177 کشور نشان میدهد. این شاخصها که دربرگیرنده متغیرهای توسعه و پیشرفت جوامع بشری از نظر طول عمر، سلامت، درآمد سرانه و تحصیلات است به مشخصکننده بهترین کشورهای جهان برای زندگی مشهور شده است.
صندوق توسعه ملل متحد از سال 1990 گزارشی به نام گزارش توسعه انسانی منتشر کرد. آنچه مبنای انتشار این گزارشها بود دسترسی به امکانات آموزشی، بهداشت، نابرابریهای درآمدی، مرگومیر نوزادان و... بود که در سالهای اخیر شاخصهای جنسیتی نیز به آن اضافه شد.
این گزارشها براساس اطلاعاتی است که دولتها در اختیار سازمان ملل قرار میدهند و همین نکته سبب شد تا ابتدا برخی کارشناسان نسبت به نتیجه بهدستآمده شک کنند، اما با گذشت چند سال از انتشار گزارشها بهنظر میرسد که رتبهبندی انجامشده منطبق با واقعیت موجود در کشورهاست.
هدف اصلی توسعه انسانی پرورش و شکوفایی استعدادها، گسترش فرصتها و اشتغال، افزایش درآمد، بهبود کیفیت زندگی و برخورداری از زندگی سالم و خلاق در محیطزیستی پایدار است.
اگر دستاندرکاران برگزاری روز ملی دختران نیز اهدافی از این دست را در برنامهشان داشته باشند میتوان امیدوار بود که در آیندهای نه چندان دور وضعیت زندگی دختران ایرانی تحتتأثیر تلاش این گروه بهبود یابد.
وضعیت قامتی
ناهنجاری قامتی در میان دانشآموزان ایرانی به چشم میخورد که این مشکل در میان دختران بیش از پسران رایج است. پژوهشی که در میان دانشآموزان پایتخت انجام شده، نشان از این دارد که اغلب دانشآموزان یک یا 2 ناهنجاری قامتی و اسکلتی خفیف یا شدید دارند و ناهنجاری قامتی و اسکلتی در میان دانشآموزان دختر بیش از پسران است. علت اصلی ناهنجاری قامتی و اسکلتی در بین تمامی دانشآموزان کمبود فعالیت بدنی و عادات نادرست بدنی است.
پارسال خبر ناهنجاری قامتی 80 درصد از دانشآموزان از سوی مسئولان منتشر شد که با توجه به آمارهای رسمی که سهم بیشتری را به دختران اختصاص دادهاند، میتوان دریافت که دختران ایرانی با مشکل بزرگی دست و پنجه نرم میکنند. شاید بهتر باشد که در روز ملی دختران به قامت دختران نیز توجه شود.
مهارت زندگی
شاید دیگر کار از کار گذشته؛ دیگر مهارت دختران را با سبزی پاک کردن و رخت شستن و غذا پختن نمیسنجند. روزگاری نه چندان دور مادر خواستگار دسته سبزی را به دختر ایرانی میداد تا بنشیند و جلوی چشمانش سبزی پاک کند و ثابت کند که کدبانوی نیکویی است. حکایت سبزی که تمام میشد حکایتهای دیگری هم بود که دختران دم بخت باید از پیچوخمهایش میگذشتند تا رخت عروسی بر تن کنند و از خانه پدر به خانه بخت بروند تا به جای آنکه پدر حکمفرمایشان باشد این بار شوهر حکمرانی کند و زن همچنان فرمانبردار باشد. دخترکان امروز اینها را افسانه میدانند و به قصهگو میخندند؛ واقعیتهایی که باورش این روزها سخت است.
امروز دختران با حضور در جامعه درمییابند که باید برای رسیدن به هدفهایشان سخت بکوشند تا مبادا از قافله عقب بمانند. نبرد میان خانه و جامعه برای دختران امروزی بزرگترین چالش به حساب میآید. دختر امروز، زن فردا میشود و میان بچهداری و آشپزی و رفتوروب با کار بیرون از خانه باید تعادلی نابرهمزدنی برقرار کند و همین شاید سختترین کار روزگار دخترانه باشد. اینکه چقدر به دختران ایرانی از کودکی آموزش میدهند تا این تعادل را هر چه بهتر برقرار کنند جای بحث دارد. مهارت خوب زندگی کردن و استفاده از فرمول، برنده- برنده، به دختران آموزش داده نمیشود اما این همان حلقه گمشده است؛ حلقهای که باید و شاید «روز دختران» پیدایش کند و بگذارد کف دست دختران ایرانی.